Bitxia bada ere, Niko Vazquez estatu mailako emakumezkoen lehen punk-rock taldea sortu zuten Guadalupe eta Lolesen anaia ere bada: Las Vulpes. Azken batean, arteari lotutako bizitza zirraragarria.
Londresen ikus-entzunezko komunikazioan lizentziaduna, Vazquezek diseinu grafikoarekin loturiko lanetan eman du bere ibilbide profesionala. Gainera, garai hartako euskal punk-rock talde askoren disken azalen diseinatzailea izateaz gain, bilbotarrak ospea lortu du bere lanetan adimen artifizialak erabiltzeagatik. Adibide argia ‘Make Bilbao Grey Again' obra da, non AI hauek erabiltzen ditu haurtzaroko eta gaztaroko ingurunea berreraikitzeko, 70-80 hamarkadakoa. Duela "urte batzuetako" Bilbo goibel eta gris hori.
- Zeintzuk izan ziren zure lehen argitalpen grafikoak?
Bada, uste dut Bilbon 70eko hamarkadaren amaieran amnistiaren eta askatasunaren alde egindako manifestazio masibo baterako eranskailu bat izan zela. Aitak agindutakoa. Bera sindikalista baitzen, eta manifestazioaren antolatzaileetako bat.
- Zer lotura du zure lanetan musikari izateak?
Bizitzan dena lotuta dagoela uste dut, zerbait adierazi nahi duzunean gehien komeni zaizun tresna erabiltzen duzu: pintzela, arkatza, baxua edo ordenagailua. Hori bai, ez dut neure burua musikaritzat hartzen, baizik eta izangaitzat.
- Nondik sortu zen proiektu honen ideia eta 70eko eta 80ko hamarkadetako Bilbo erretratatzekoa?
Nire bizipenetan oinarritu naiz, Iralan, non haurtzaroaren eta gaztaroaren zati bat igaro bainuen. Era berean, 1975ean, Errekaldeberriko Familien Elkarteak argitaratutako ‘El Libro Negro de Recaldeberri’ ere izan dut oinarri, dokumentu aparta baita gaur egungo postaletako Bilboren azpian, lokatzezko iragan hurbila dagoela ulertzeko. Lokatzetatik gatoz.
"Gaur egungo postaleko Bilboren azpian, lokatzezko iragan hurbila dago"
- Garai hartako Bilbo horren barruan, zer giro, figura edo problematika gustatzen zaizu gehien irudikatzea?
Dena gustatzen zait, gatazka sozial eta politikoetatik etxekoandreetara, lapur txikietatik ingurumen hondamendira, punk-rocketik Ortuellako meategietara, garraio publikotik Athletic Clubera… Bilbo Handiko edozein langile-auzoko bizitza. Seguru zerbait ahaztuko dudala obra amaitzen dudanean, baina nire asmoa urte haietako bizitza birsortzea da. Nostalgiarik gabe, baina harrotasunez.
"70eko eta 80ko hamarkadako bizitza birsortzea da asmoa, nostalgiarik gabe, baina harrotasunez"
- Zure oroitzapenek eta bizipenek, beraz, eragina dute irudien bilaketan. Hori horrela, irudi horiekin identifikatuta sentitzen al zara?
Erabat. Horrelako proiektu pertsonal batean ez dago zientzia-fikziorik. Nire familiaren, lagunen eta auzotarren bizipenak dira, frankismoaren osteko langile-auzo klasiko batekoak. Bertan, dena konkistatzeko eta egiteko zegoen, eta klase-kontzientzia zuen jendea pertsonen bizitza hobetzeko borrokan biltzen zen, baita higadura pertsonal handiarekin ere.
Batxilergoa anai-arrebekin egin nuen Errekaldeko Herri Unibertsitatean, baliabiderik gabeko langile-familientzat sortutakoa. Bertan, irakasleak boluntarioak ziren eta heziketa mistoa. Uretamendira ikastera igotzeko zaborrontzi bat zeharkatzen genuen denbora laburtzeko asmoz. Hortik sortu baitziren, besteak beste, liburutegia eta Herri Unibertsitatea. Horrek erabat markatzen zaitu.
"Horrelako proiektu pertsonal batean ez dago zientzia-fikziorik"
- Nola ezagutu zenuen adimen artifiziala? Zein eta nolakoa izan zen zure lehen kontaktua?
2022aren hasieran interesa piztu zitzaidan, eta ‘Runway’ bezalako laborategietan harpidetu nintzen. Hala ere, kalitatea oso txarra zen eta, beraz, gaia ahaztu egin nuen. Izan ere, nire obrak sortzeko 3Darekin lanean bainenbilen. Udan, ‘Stable Diffusion’-en sorrerarekin, etorkizuna oparoa zirudien eta azarotik aurrera, izugarri eboluzionatu nuen. Orduan, bete-betean sartu nintzen irudi, bideo eta audio diziplina ezberdinekin esperimentatzen eta ikasten.
- Nola funtzionatzen du zehazki adimen artifizialak zure argazkietan?
Normalean, erreferentziazko testu bat sartzen dut. Horretan, argazkietan irudikatu nahi dudana adierazten dut; hala nola, arrazoia edo egoera, garaia, kokapen geografikoa, kamera-tiroa, xehetasunak, atmosfera, sentimendua, formatua, etab. Horrez gain, hainbat artistaren estiloarekin, arkitekturarekin eta abarrekin jolastu dezakezu. Proba eta errorea da, baita parametroen ordenak ere azken emaitzan du eragina
Horrekin guztiarekin huts egiten badut, testuarekin batera erreferentziazko irudiak ematen dizkiot. Oso librea da esperimentatzeko. Besteak beste, azken irudiari eman nahi diozun kaosaren parametroa ere baitu.
"Adimen artifizialaren erabilera oso librea da esperimentatzeko"
- Horren funtzionamendua perfektua da edo akatsak ere baditu?
Akats asko ditu. Adibidez, askotan 6 hatz edo gehiagoko eskuak eta oinak egiten ditu, baita begirada arraroak ere. Hala ere, oso ona da argazki-giroan, kamera-tiroan eta argazkia girotzerako orduan. Hori bai, nahiko anglosaxoia denez, proba asko egin behar dira. Zorionez, eskuen akatsak konpontzeko prozesuan daude.
- Gertatu al zaizu inoiz bilatzen ari zinen hori ez lortzerik? Nola zuzentzen dituzu akats horiek?
Noski. Deustuko Zubia esaterako. Nahiz eta 300 proba baino gehiago egin, adimen artifizialak oraindik ez du lortu Deustukoa bezalako zubi ireki baten simulazioa sortu. Ezta argazki-erreferentziak erabiliz. Internet bidez bilatu dut, eta ez dut lortu duen inor aurkitu. ‘Azulito’ deituriko autobus famatuak ere ezin izan ditu sortu, nahiz eta ibilgailu modeloa, garaia eta erreferentziak eman. Azkenean, Photoshop-en birsortu behar izan ditut ni neuk. Azken batean, inperfekzio guztiak beste tresna batzuekin zuzentzen ditut, eta, azkenik, Photoshop-en bitartez azken muntaketa bat egiten dut. Bertan, adibidez, adimen artifizialak emandako irudi batzuk nahasten ditut kea, kolore-aldaketa edo tonua bezalako xehetasunak gehitzeko.
- Non aurki dezakegu zure artea?
Nire webgune pertsonalean: www.grafismo.com. Bertan, nire sare sozialetako estekak ere badituzue: Twitter-ekoa (@grafismo), Facebook-ekoa (niko vazquez) eta Instagram-ekoa (@grafixmo).
"Paradigma-aldaketa bat dugu, garaian ordenagailuek edo mugikorrek eragin zutenaren antzekoa"
- Gizakien eta makinen arteko hizkuntza bizkor doa aurrera. Teknologiak gure egunerokotasunaren parte dira eta "sakonegi" ulertzen gaituzte. Horren adibide garbia dira zure obrak edo Chat GPT 'chatbot’ ospetsuan erabiltzen den lengoaia autorregresiboa. Nola uler dezakete giza hizkuntza hain irudi errealistak sortzeko?
Asko aurreratu da konputazio-ahalmena 2015etik gaur arte. Makinei hizkuntza naturala ulertzen irakasten zaie, gure jakin-mina asetzeko, gure lanetan edo zientzian laguntzeko eta baita gaiztakeriak egiteko ere. Ordenagailuek gure neuronek baino mila aldiz azkarrago prozesatzen dute informazioa. Hauen sortzaileak ere ikasketa automatikoak duen abiadurarekin harritzen ari direla uste dut. Argi dago paradigma-aldaketa bat dugula gainean, bere garaian ordenagailuak edota mugikorrek eragin zutenaren antzekoa.
"Ikusmen-estimuluen kontsumitzaileak gara. Jendeak bere bizitza artifiziala saltzen du irudien bidez, bizitza errealean dituen gabeziak asetzeko"
- Gero eta digitalizatuagoa dagoen mundu honetan, zer pisu dute irudiek egungo gizartean?
Irudiak erabateko garrantzia du azken hamarkada hauetan. Irudia dena da. 90eko hamarkadako lehen webguneak testuzkoak ziren, kargatzeko minutu batzuk behar izaten zituztenak. Baina bideoak azkar hartu zuen horren lekukoa. Ikusmen-estimuluen kontsumitzaileak gara. Jende askok bere bizitza artifiziala saltzen du irudien bitartez, bizitza errealean dituen gabeziak asetzeko.
- Beraz, irudi batek mila hitz baino gehiago balio duela esan al daiteke?
Horixe. Onerako edo txarrerako. Ez zaigu sakontzea gustatzen, irudiarekin eta titularrarekin geratzen gara beti, testuinguruan sakondu ere egin gabe. Zoritxarrez klik azkarren gizartean bizi gara.
"Zoritxarrez klik azkarren gizartean bizi gara"