Loraldia Festibala bere 11. edizioarekin itzuliko da, euskal kulturaren aberastasuna eta sormenaren aldeko konpromisoa erakusteko asmoz. Martxoaren 10etik 30era bitartean, Bilboko kultur-gune garrantzitsuenetan ospatuko da, eta diziplina artistiko ugaritako proiektuak aurkeztuko dira, euskaraz sortutako kulturari bultzada eta ikusgarritasuna emateko helburuarekin.
Festibal honetan ehun sortzaile baino gehiago bilduko dira Bilboko 15 espaziotan. Hiru astez, Bilboko hainbat txoko enblematiko euskal kultura garaikidearen topagune nagusia bihurtuko dira Arriagatik Euskaldunara, Biratik Arraiz mendi tontorrera.
Jaialdiaren programazio artistikoa 29 ekitaldi desberdinek osatzen dute, Bernardo Atxagaren metaforan oinarritutako Trikua esnatu da lemapean. “Trikua euskararen metafora da: udaberriro esnatzen da lotalditik eta loraldiarekin bat egiten du eremu latz batean bizitzeko”, nabarmendu du Imanol Agirrek, Loraldia festibalaren programazio artistikoaren arduradunak. “Bilbon, euskal hirian, trikuak babesleku bat merezi du”, aldarrikatu du Agirrek, zeina babesleku hori ekosistema emankor eta osasuntsua izango den, paisaia ederra eroso bizitzeko eta animalia zahurgarri honek merezi duen errespetua izateko.
Ideia hori ardatz hartuta, jaialdiak euskal kulturaren presentzia indartu nahi du. "Bilbo euskal kulturaren epizentro bihurtu da Loraldiari esker, transmisioaren motorra bihurtuz", nabarmendu du Leixuri Arrizabalagak, Bizkaiko Foru Aldundiko Euskara, Kultura eta Kirol saileko foru diputatuak.
Jaialdiaren xedea euskal kulturaren ikusgarritasuna handitzea da, tradizioa eta modernitatea uztartuz, eta publiko zabal eta anitza erakarriz, euskaldunak eta ez-euskaldunak barne. Edizio honetan, berriz ere, euskarazko kulturaren balioak nabarmentzen jarraituko du: sormen artistikoa, gizartearen batzea eta ingurumenarekiko begirunea.
Jaialdiak hainbat erakunderen babesa du, hala nola Eusko Jaurlaritzarena, Bizkaiko Foru Aldundiarena eta Bilboko Udalarena, baita Guggenheim eta Laboral Kutxarena ere. Loraldiak, euskal kultura ospatzeaz gain, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sustapeneko zuzendari Ana Lopezek aipatu duenez, “Loradia Festibalak euskal talentu sortzaileei ikusgarritasuna emateko, lankidetzan aritzeko eta herri nortasunari eta komunitate sentipenari ekarpena egiteko balio du.”
Programazio zabala
“Oztopo guztien gainetik eta zeru guztien azpitik trikua eder, ikusgarri eta zirraragarri biziko da”, adierazi du Loraldia festibalaren programazio artistikoaren arduradunak. Musika, literatura, dantza, antzerkia, bertsolaritza, zinema, ibilbide digitala, mendi ibilbidea eta performancea “loratuko dira izugarrizko emozio festa batean”. Gaur egungo euskal kultura garaikidearen erakusleihorik ederrenetako bat dela aldarrikatu du Agirrek.
“Gauzak ez dira horrela, gauzak horrelaxe daude”, horrela esaten du Gorka Urbizuren Teoria bat abestiak. Aldaketa bat aldarrikatzen duen abesti honek itxiko du festibala martxoaren 30ean, sarrera guztiak salduta duen Arriagako emanaldian [Uriolako zozketan parte hartzeko aukera dago]. “Ikusleek jada erabaki dute zein den Loraldiaren emanaldirik arrakastatsuena”, gehitu du Imanol Agirrek.
Baina, Urbizuren emanaldiaz aparte, musika aldetik izugarrizko eskaintza dago. Jonan Ordorikari omenaldia egingo diote, besteak beste, Hiru Truku, Anari eta Rafa Rueda artistek. Zuberoako kantu tradizionalaren eta garaikidetasunaren arteko lotura aztertzen duen "Xiberoa kantuz loraturik" ekoizpena ere aurkeztuko dute. Gainera, Sukramarkus, Idoia Tapia eta Judit Neddermann artistek musika, performancea eta transmedia narratiba uztartzen dituzten proposamen berritzaileak eskainiko dituzte.
Antzerkiak leku nabarmena izango du, besteak beste, "Kristalezko zooa", Tennessee Williamsen klasikoaren euskararako egokitzapena, eta "Renata", Kamikaz Kolektiboaren proposamena, bizitza eta heriotza umorez eta frenetismoz jorratzen dituena. Dantzan, "Atxine" nabarmentzen da, Janire Etxaber-en performance bat, mugimendua eta espazioa bertikaltasunaren bidez berrinterpretatzen dituena.
Literatura eta bertsolaritza ere izango dira, besteak beste, "Post_Etorkizuna", non Edorta Jimenez idazleak testu argitaragabe bat aurkeztuko duen, zuzeneko musikaz eta bertsoz lagunduta. Horrez gain, bertsolaritza espekulatiboko saioak eta Iñigo Martinez Peñaren "Ezinezkoaren alde" eta Amancay Gaztañagaren "Martin Martina" trilogia aurkeztuko dira.
Zinema esperimentalak bere tartea izango du "Zizindurrunkarratz" Oskar Alegriak zuzendutako transhumantziari buruzko bidaia poetikoarekin. Bestalde, natura artearekin uztartuko da "Goroldiorik Ez" antzezlanean, historia, memoria eta musika ingurune natural batean uztartzen dituen interpretazio-ibilbidean.
Loraldia: Etorkizuna Ziurtatzeko Jaialdia
Horrela, Imanol Agirrek adierazi duen bezala, loraldiari etorkizun bat bermatzeko helburuarekin sortu da Jaialdia. Ekimen horren bidez, kultura-adierazpen hori babestu eta indartu nahi da, hurrengo belaunaldietarako jarraipena ziurtatuz. "Herritartasuna, lurraldetasuna, euskara, sorkuntza eta talentua batzen dituen proposamen indartsua da Loraldia. Aberasten gaituen proposamen bat, gurea denari balioa ematen dion proposamen bat", azpimarratu du Arrizabalagak.
Eider Inunciaga, Bilboko Udaleko Euskarako, Herritarren Arreta eta Partaidetzako, 2030 Agendako eta Nazioarteko Gaietako Saileko zinegotzi ordezkariaren arabera, “Loraldia Festibala pilak kargatzen dizkizun jaialdia da. Mota guztietako adierazpen kulturalen eztanda da, bakoitzak bere formatuan atsegin hartzeaz eta beti harritzeaz gain, gure hizkuntza sustatzen eta zaintzen laguntzen digutenak”.
Hitz hauekin, Inunciagak Loraldiaren garrantzia azpimarratu du, ez bakarrik kultura-aniztasunaren erakusle gisa, baita euskararen sustapena eta babesa bultzatzen duen ekimen gisa ere. Jaialdiak, beraz, ez du soilik entretenimendua eskaintzen, baizik eta herriaren nortasuna eta hizkuntza indartzen laguntzen du, etorkizunerako oinarri sendoak eraikiz.