Ez zuen inolako zentzurik, ez politiko, ezta etikorik ere, bizitegi-merkatu tenkatuaren eremuak mugatzeko mekanismoa aplikatu nahi izateak alokairuen gehiegizko prezioak arautzeko; eta abian jartzearen emaitza bizitegi-segregazioa handitzea izan da. Ez zuen inolako zentzurik Bilboko erdigunean, Abandon eta Indautxun, etxebizitza garestiena den eta arlo publikotik esku hartzeko aukera gutxien dagoen lekuan, alokairuen prezioak ezin mugatzeak.
Hori dela eta, joan den urtarrilean, bizitegi-bereizketa saihesteko gure proposamena defendatu genuenean, ez genuen ulertzen zergatik Udal Gobernua tematzen zen eta aitzakiak jartzen zituen Eusko Jaurlaritzari eskatzeko Bilbo osoa etxebizitza tentsiodun eremu izenda zezan. Beste behin ere, Bilboko eta Euskadiko gobernuei egokitu zaie zuzentzea, eta Udalbatzan eztabaida politikoa izan eta hilabete eskasera egin dute. Horrela, eta lezioa ikasteko, gertatutakoaren kontakizun osoa izatea komeni da; izan ere, gure ustez, eta are gehiago etxebizitzaz ari bagara, zuzentzea ez da jakintsuena bakarrik, baizik eta baita etxebizitzarako eskubidearekin koherenteak eta konprometituak diren pertsonena ere.
Etxebizitza Eskubidearen aldeko Estatuko Legeak, 18. artikuluan, aukera ematen die etxebizitzaren arloan eskumena duten administrazioei "tenkatutako bizitegi-merkatuko eremuen deklarazioa" egiteko. Hau da, legeak erraztu egiten die autonomia-erkidegoei, lurralde-premien arabera, alokairuko etxebizitzak merkatu librean sartzeko, baldintza eskuragarrietan eskaini ahal izateko eremuak gaitzea.
Bilbon, gaur egun, 18.743 pertsona daude Etxebideren zerrendetan, alokairu babestuko etxebizitza baten zain. Etxebizitzaren Euskal Behatokiaren azken txostenaren arabera, 11.814 pertsona bizi dira merkatu libreko alokairuko etxebizitza batean, eta 9.285 pertsonak – %78,6 – erabiltzen dute soldataren %30 baino gehiago alokairua ordaintzeko. Datu horiek agerian uzten dute bizitoki-larrialdi bat bizi dugula, eta, horrez gain, premiazkoa da, arlo publikotik, etxebizitza duinak arrazoizko prezioetan emateko era guztietako neurriak hartzea. Baina, zein eremu adierazi daitezke tentsiopean? Oraintxe bertan, eta Eusko Jaurlaritzak prestatutako protokoloan oinarrituta, udalek beraiek eskatzen dituztenak, funtsean, hori egiaztatzen duen justifikazio-memoria baten bidez.
Hala, joan den abenduaren 14an, Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza Sailburuordetzak Euskadiko hainbat udalerritan tentsiopeko eremu izendatzeko irizpideak eta jarraitu beharreko prozedura zehaztu zituen. Aktibatzeko pilota udaletxeen teilatuan utziz. Kontu bitxia, gainera. Izan ere, Eusko Jaurlaritzak, etxebizitza izateko eskubidea Interes Publiko Handiagoko Proiektutzat jo zezakeen, Udalak eskubide hori ziurtatu eta bermatzera behartuz. Baina, beste behin ere, negozioa negozioa dela dirudi, eta herritarrei mesede egingo dieten etxebizitza-politikak abian jartzeari dagokionez, badirudi hobe dela denboran luzatzea, buru kontserbadoreei gehiegi ez molestatzeko.
Baina Eusko Jaurlaritzaren protokoloa ez zen bakarrik etorri. Aldi berean, aurretiazko azterlan bat aurkeztu zen, non adierazten baitzen zein udalerrik jaso zezaketen tentsiopeko eremuen izendapena, besteak beste, Bilbok. Baina, ulertezina bada ere, gure hiria "partzialki" agertu zen, azterlan horren arabera hiriko 6. barrutia baztertuta geratzen baitzen. Alde batera utzita, bitxia bada ere, Abando eta Indautxu auzoak, hain zuzen ere, arrazoizko prezioetan etxebizitza eskaintzarik ez duten hiriko bi auzoak.
Eta zergatik hain emaitza bitxia azterketa horretan? Funtsean, hura egiteko erabilitako metodologiagatik. Atariko azterlan hori egiteko, Estatuko legeak tentsiopeko bizitegi-eremu izendatzeko ezartzen dituen bi irizpide baino ez zituzten aplikatu – azken urteetan batez besteko alokairu-errenta handitzeari eta etxebizitza ordaintzeko ahalegin ekonomikoari lotutakoa –, legean jasota dauden beste irizpide batzuk alde batera utzita, hala nola etxe berriak eratzeko benetako aukera.
Ildo horretatik, eta gure ikuspuntutik, kalkulu-erreferentzia gisa hartu beharko lirateke, gaur egun barruti bakoitzean bizi den biztanleriaren diru-sarrerak ez ezik, bilbotar guztiek Bilboko edozein barrutitan eta edozein auzotan bizitzeko duten benetako gaitasuna ere. Horregatik, Eusko Jaurlaritzaren azterlan horrek ez zuen islatzen Bilbo erdialdeko etxebizitzaren tentsioaren errealitatea. Beraz, guretzat ez zuen zentzurik pertsona guztientzako alokairu eskuragarriak bultzatzeko neurri bat martxan jartzeak, eta, praktikan, Bilboko erdigunean alokairuko prezio neurrigabeak ordain ditzakeenak bakarrik bizi ahal izatea.
Azken batean, Bilboko Udal Gobernuak bi aukera zituen: Etxebizitza Sailaren aurretiazko azterketaren emaitza onartzea eta Bilboko egoitza-bereizketaren arrakala handitzen jarraitzea, edo Eusko Jaurlaritzari eskatzea Bilbo osoa tentsiopeko eremu deklaratzea eta, horrela, desorekei aurrea hartu ahal izatea. Albiste ona da hilabete eskasean zuzenketak egin dituztela, eta hori positiboa da bilbotarrentzat. Zalantzarik gabe, Bilbo osoa jarduera-eremu gisa mugatzea garrantzitsua da, ez bakarrik bizitegi-bereizketako prozesuak saihesteko, baizik eta etorkizunean, hiriaren erdigunean ere, legeak udal-mailan ere ematen dizkigun ahalmen jakin batzuk aplikatzeko, hala nola alokairuko etxebizitzetarako lurzorua ziurtatzea, edo etxebizitzaren merkatuan distortsio handiak eragiten dituzten edukitzaile handien eta funts putreen jarduera kontrolatu ahal izatea. Asko dago egiteko, eta, horregatik, guk ez diogu lan egiteari utziko, eta etxebizitza eskubide gisa defendatzen jarraituko dugu, eta ez pribilegio gisa.