Bertara iristean harrigarriyena nola aireportu ondoraino etxeak eta auzoak egozan izin zan. Noski aireportu ingeruen egozan honeek etxiok nahiko apalak zirien, lur arre kolorekoak, zinkezko teilatudunak, eta bata bestearen ondoan iminiak pulamentu barik. Hiriaren erdigunera iritsi ahala etxiek eta kaleak hobetzen direz. Kaleak orokorrean estuak dira, etorbideak edo etorbideen antzekoak izinagaitik, eta kotxe partidea mugitzen da bertatik zirkulazio kodearen irakurketa irudimentsuak eginaz.
Halako baten ibai bat zeharkatzen da zubi baten gainetik eta Arequipako alde zaharrera ailegatzen da. Hiriya hiru sumendiren magaletan eragi eurien, – Misti, Pichupichu eta Ampato –, eta hainbat lekutatik ikus daitekez. Arequiparen alde zaharra, oinplanoaren aldetik, erabat karratua da. Kaleek alkar mozten daurie larogeita hamar graduko angeluak eginaz, eta horrela karratu perfektuak sortzen deurez. Alde zaharrean etxe gehienak handiak ea dotoreak direz, silarri zuriaz eginak, ia guztiyek solairu bakarrekoak direz, nahiz denboreagaz pisu gehiagokoak agertu diren, eta etxe-orratzen bat be dagoan. Etxe zaharretan oso ohikoak dira patioak, eta holan gela guztiak patioaren ingeruan kokatzen dire. Lehenengo solairua daukien etxietan balkoi ederrak egoten direz.
Hiri zahar osoa plaza handi baten biltzen da, beronek “Plaza de Armas” izena deko, eta garai baten hiriko puntu nagusia zan. Lau aldeetan berez lehenengo solairue deukien hiru etxe totu dago, eta fatxadetan balkoi handiye arkupe eta guzti. Garai baten hiriko jende garrantzitsue euren burue agertako erabiliko aurezan, baina gaur egun turistentzako jatetxeak dagoz. Beste aldean, barriz, hiriko katedrala dago, zuriye, handiye, dotorie. XIX mendean egine, –aurrekoa lurrikara baten suntsitu ei zan –, hiriko eraikuntzarik handiyena da.
Zeozer badago hamen, eleiza eta komentuak dira, pilo bat. Eta euren artean Santa Catalina komentue da aiagarriyena. Berez bizpahiru kuadratan datza, eta barrutik herri antolaketa deko. Zonalde gutxi batzuk komunitarioak dira, baina, aberatsen alabentzako zanez mojen gelak hotelen suiten antzekoak direz. Gaur egun be mojak dagoz bertan, baie askoz bizimodu apalagoa deukie.
Azkenien Arequipan egin dodana igalia afaltzea izin da.
Arequipa da hiri handiye
Perukoetan bigarren
janaria da mota guztitan
bai arrunt ta bai nabarmen
igaliak be topa daitekez
hangoakaz konparatzen
batzuk ez dagoz eta besteak
gozoagoak dira hemen.
Lalengo fruitu bat aitatzeko
“pitaya” izango da orain
kanpo aldetik horia eta
barrutik zuri ta lirain
azala itzi ta barrukoa
jatekoa daukozu zain
hangoa ondo dago jateko
hamekoa aldiz bikain.
Pepinoa da hurrengoa ta
eitez hautsi hainbat arau
horikara ta gorri antzeko
azala dauka leun ta lau
haragia da irmotsua ta
ez dau hazirik ta enparau
nire ustetan jaterakoan
zaporebakoa da hau.
Ta hurrengoak izen aldetik
euki badeko atxakia
“tumbo” izenaz ezaguna da
ez da hori bere edukia
azal horia pepino forma
eta laranja jakia
marakuiaren familikoa
baina jateko egokia.
Lucuma dogu fruitu ederra
deko sagarraren forma
kanpoan berde iluna eta
laranja barru sakona
alde honetan itxura danez
deuko kristolako sona
oso gozoa da jaterako
pena Bilbon ez egona
Txitxa deitzen da hemen edaten
daurena jartzeko alai
artoa eta kinoa dira
bere osagaiak nolanahi
alkohol gitxitxo dekonez antza
da nola-halako sendagai
txakra guztiyak garbitzen dautsuz
ta hestegorriyak be bai.