Varian Fry izeneko amerikarrak 1940an Frantzian alemaniarren menpetik ihes egiteko sare bat eratu eban eta hainbat pertsona salbatu ebazan , tartean euskaldun batzuk bere bai. Kontu bitxi honen ganean egin deusku berba gaur Iñaki Goiogana Sabino Arana Fundazinoko historialariak.