Gaur egun Nafarroan euskaltzaleok ez dugun gehiengo soziala eraikitzeko narratiba osagarriak eta jokaera eraginkorrak eskaintzea da gure helburua.
Gure proposamena da euskararen inguruko elkarrizketak , eztabaidak beste joka leku batera mugitzea, hain zuzen ere bestelako baloreetan, partekatuagoak, diren horietan gaia kokatzeko. Honatx ideia batzuk:
Aniztasunaren aldeko posizionamendua, biodibertsitatearen defentsatik haratago doan zerbait da, horren baitan aniztasun kulturalaren defentsa era bada. Hizkuntzak barne, jakina. Euskara bertako hizkuntza da. Hortaz, aniztasuna balioan jartzen dugun pertsona eta erakunde guztiek, koherentzian jokatuz gero, euskara egoera osasuntsuan egotea helburua izan behar genuke.
Espezieek, landareek, pertsonek bezala, Hizkuntzek euren biziraupena ziurtatzeko habitat egokia eta nahikoa, bermatuta eduki behar dute: legez eta baliabidez. Aniztasunaren izenean, babesa, sustapena eta prestigioa eman behar zaio euskarari.
Izan ere, Euskara Nafarroako aniztasun eta aberastasun kulturalaren isla da. Arlo kulturalean munduko aniztasunari Nafarroak egiten dion ekarpen gorena. Irati oihana eta Bardeetako basamortuarekin batera, bide batez esanda.
Ez hori bakarrik, Euskararen sustapenak bertako ekonomia garatzen laguntzen du. Lanpostuak sortzen ditu, sustapenari, kulturari loturikoak; enpresak sortzen ditu, antolatzeko modu berritzaileak eskaintzen ditu, eta horrek guztiak aberastasuna ekartzen dio Nafarroari. Beraz jasangarritasunaren aldeko hautua ere bada euskararen aldekoa.
Berdintasunaren aldeko posizionamenduan, pertsonen artekoa ez ezik, hizkuntzen artekoa ere kontuan hartu behar da. Egoera zaurgarrian dagoen pertsona eta kolektiboekin ekitatez jokatzea, justizia egitea da. Hizkuntzen gaian ere berdin jokatzea zentzuzkoa da. Bertako bi hizkuntzetatik bat dago egoera zaurgarrian, euskara. Egin dezagun haren alde, hasteko biak estatus berean jarriz, hori baita egokiena berdintasun ikuspegitik.
Demokrazian errespetatu eta sustatu egin behar dira hizkuntza eta kultura gutxiagotuak, herrikide guztion duintasunaren aitortza baitira. Autoritarismoari eta uniformizazioari ateak ixteko bide bat.
Jakina gatazkak egon badaude eta euskararen biziberritze prozesuan ere bai, naturala da. Horren kudeaketa era demokratikoan planteatzea da bidezkoa: elkarren ondoan eta elkarrekin bizi eta biziko gara, beraz hasi gaitezen posizioak hurbiltzen.
Jendartean gertatzen diren egoerak dinamikoak dira. Beraz errealitate soziolinguistikoa, ezin da planteatu egoera aldaezin gisa. Egungo egoera, euskararen mesederako alda liteke, neurri sustatzaileagoak hartuz.
Ametsetan jarrita, pentsa dezagun, etorkizunean nafar herritar orok bertako bi hizkuntzak ulertzea zein izanen litzateke. Aitortza eta errespetuzko ariketa eraikitzaile erraldoia, bizikidetzaren adierazle.
Hortaz, Kontsentsuak lantzea garrantzitsua da. Alta, akordioak euskararen indarberritze bidean eraiki beharko dira. Bizikidetza, izan ere, kultura eta hizkuntzen aitortzatik etorriko baita, ez ukaziotik.
Oskar Zapata eta Iñaki Sagardoi
Euskaltzaleen Topaguneko kideak